Δηλιγιάννης, Θεόδωρος

(Λαγκάδια Γορτυνίας 1823 – Αθήνα 1905).Πολιτικός, πρωθυπουργός της ελληνικής κυβέρνησης (1885-86, 1890-92, 1895-97, 1902 και 1905). Καταγόταν από οικογένεια Γορτύνιων αγωνιστών. Διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στην πολιτική σκηνή της χώρας. Η οξύτατη αντίθεσή του με τον Χαρίλαο Τρικούπη, του οποίου ήταν φανατικός αντίπαλος, υπήρξε σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη των εθνικών και κοινωνικών ζητημάτων κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια του 19ου αι. Σπούδασε στο νεοσύστατο τότε Πανεπιστήμιο Αθηνών και αναδείχθηκε από τους πρώτους διδάκτορες της νομικής. Διορίστηκε συντάκτης των πρακτικών της βουλής και αργότερα υπάλληλος του υπουργείου Εξωτερικών, όπου έφτασε έως τον βαθμό του γενικού γραμματέα. Η πολιτική του σταδιοδρομία ξεκίνησε το 1862, με την εκλογή του ως πληρεξούσιου στην εθνοσυνέλευση που συγκροτήθηκε μετά την έξωση του Όθωνα. Αντιτάχθηκε στη δίωξη των υπουργών της τελευταίας οθωνικής κυβέρνησης, την οποία επεδίωκε η επαναστατική κυβέρνηση. Το 1863 ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών και το 1865 διορίστηκε σύμβουλος Επικρατείας. Μετά την κατάργηση του Συμβουλίου, διορίστηκε πρεσβευτής στο Παρίσι (1867-68), όπου διαχειρίστηκε με επιδεξιότητα τα ελληνικά ζητήματα, κυρίως το Κρητικό, παρά την αντιφατική πολιτική του Ναπολέοντα Γ’. Στην επόμενη δεκαετία, o Δ. διετέλεσε διαδοχικά υπουργός στις κυβερνήσεις Θρασύβουλου Ζαΐμη και Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Ως υπουργός Εξωτερικών συνέβαλε στην προώθηση του ελληνικού στρατού προς τη Θεσσαλία (Ιανουάριος 1878) και αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο συνέδριο του Βερολίνου, όπου υποστήριξε τις ελληνικές απόψεις για την προσάρτηση της Κρήτης και των βορείων παραμεθόριων περιοχών. Δύο χρόνια μετά την ένωση της Θεσσαλίας, με τον θάνατο του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου (1883), ο Δ. ανέλαβε την ηγεσία του κόμματός του. Με την ιδιότητα αυτή έγινε αρχηγός της αντιπολίτευσης εναντίον του Χαρίλαου Τρικούπη, με τον οποίο διατήρησαν διαρκή και αδιάλλακτη αντιπαράθεση. Ο Δ. πολέμησε κυρίως την οικονομική και ιδιαίτερα τη φορολογική πολιτική του Τρικούπη και κατόρθωσε να τον ανατρέψει τον Φεβρουάριο του 1885. Στις εκλογές που ακολούθησαν ο Δ. υπερίσχυσε. Κατά την πρώτη πρωθυπουργική του περίοδο, αφού κατάργησε σχεδόν όλους τους νόμους του Τρικούπη, ενεπλάκη στην άδοξη περιπέτεια της περιόδου 1885-86, που είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστούν τα ελληνικά παράλια από τα πλοία των Δυνάμεων. Ο Δ. παραιτήθηκε, έχασε τις επόμενες εκλογές, το 1887, αλλά επανήλθε στην εξουσία το 1890. Ωστόσο, το οικονομικό αδιέξοδο από τις αποτυχίες της οικονομικής πολιτικής προκάλεσε αναστάτωση και ο Δ. απομακρύνθηκε το 1892. Τρία χρόνια αργότερα, το κόμμα του Δ. συνέτριψε στις εκλογές του 1895 τον Τρικούπη. Η περίοδος αυτή της πρωθυπουργίας του Δ. χαρακτηρίστηκε από αλλεπάλληλες δυσχέρειες και ατυχίες. To Μακεδονικό και το Κρητικό ζήτημα έφτασαν σε κρίσιμη οξύτητα, στον στρατό κυριαρχούσε η μυστική Εθνική Εταιρεία και ο Δ., αιχμάλωτος ανεύθυνων παραγόντων και δυνάμεων, βρέθηκε σε αδιέξοδο, με αποκορύφωση την εθνική περιπέτεια του 1897. Ο Δ. ξανάγινε πρωθυπουργός για σύντομο χρονικό διάστημα το 1902, κέρδισε τις εκλογές του 1905 (Φεβρουάριος), αλλά στις 13 Μαΐου δολοφονήθηκε στην είσοδο της Βουλής από κάποιον Κώστα Γερακάρη, άτομο του κόσμου των χαρτοπαικτικών λεσχών, τις οποίες είχε κηρύξει σε διωγμό ο Δ. Η δολοφονία του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, έξω από την παλιά Βουλή, σε λαϊκή λιθογραφία (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»). Ο πολιτικός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, σε πίνακα της εποχής (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»). Το άγαλμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, έξω από την παλιά Βουλή, έργο του γλύπτη Γ. Δημητριάδη.